یکی از نوشیدنیهای محبوب در بین ایرانیان، انواع قهوه میباشد. میتوان گفت قهوه در رقابت نزدیک با چای، جز محبوبترین نوشیدنیهای ایرانیان محسوب میشود. برای سرو قهوه، روشهای مختلفی وجود دارد که بهتر است در همهی آنها، قهوه ابتدا آسیاب شود. (البته به جز قهوههای فوری؛ هرچند که در میان کسانی به صورت حرفهای قهوه میخورند، طرفداران این نوع قهوه، زیاد نیستند!)
در این مقاله، بعد از بررسی تاریخچهی ورود قهوه به ایران و علت محبوبیت این نوشیدنی، به بررسی انواع روشهای سرو این نوشیدنی و اهمیت آسیاب کردن دانههای قهوه در انواع روشها میپردازیم. با ما همراه باشید.
تاریخچهی ورود قهوه به ایران
با وجود اینکه بسیاری چای را یکی از نوشیدنیهای پر قدمت در ایران میدانند، اما بر طبق تعداد زیادی از اسناد موجود، نوشیدنی قهوه زودتر از چای وارد ایران شده و جای خود را در میان مردمان ایران پیدا کرده است! بر طبق اسناد موجود، اولین بار در دورهی صفویه، توسط زائران مکه، قهوه وارد ایران شده و برخلاف طعم تلخی که داشته است، مورد استقبال زیادی قرار گرفته بود.
حتی تا جایی که برای سرو و نوشیدن قهوه مراسمهای خاصی برگزار میشد؛ هنوز هم با وجود گذشت سالهای زیاد از برگزاری آن مراسمها، رسم و فرهنگهای مربوط به قهوه در تعداد زیادی از خانواده پا برجا بوده و از اهمیت زیادی برایشان برخوردار میباشد.
یکی از مشهورترین داستانهای مربوط به قهوه که احتمالا آن را شنیدهاید، داستان قهوهی قجری است. در دورهی قاجاریان برای کنار بردن دشمنان حکومت، از قهوهی مسموم استفاده میکردند که بعدها به قهوهی قجری شهرت پیدا کرد.
انواع روشهای سرو قهوه
به طور کلی دانههای قهوه، دو نمونه هستند؛ عربیکا و روبوستا که تفاوت آنها در محل کاشتشان میباشد. در ظاهر این دو نمونه در طعم و مزه، تفاوت چندانی ندارند اما برای کسانی که به طور حرفهای از قهوه استفاده میکنند، تفاوت طعم، عطر، میزان کافئین و..و کاملا مشخص است. البته ما امروز قصد بررسی انواع دانههای قهوه را نداریم!
به طور کلی در ایران چهار نمونهی سرو قهوه رواج دارد که تفاوتی که با هم دارند، در میزان آسیاب شدنشان میباشد. در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
-
قهوهی ترک
برای سرو قهوهی ترک، باید قهوهی مورد نظرمان را به گونهای آسیاب کنیم که کاملا نرم شده و وقتی با سر انگشتان دست لمسشان میکنیم، حالت زبر و خشن نداشته باشد.
قهوهی ترک، در ترکیه ابداع شده و از آنجا وارد کشور ایران شده است و مانند انواع قهوههای دیگر، میزان آسیاب شدن آن در کیفیت قهوه، تاثیر به سزایی دارد. حتی این موضوع -کیفیت قهوهی آسیاب شده- اهمیت زیادی در قیمت گذاری آن، برای فروش قهوهها دارد. (البته که عطر و طعم قهوههایی که این گونه به فروش میرسند، نمیتوانند جایگزین قهوههایی شوند که لحظاتی قبل از سرو، آسیاب شدهاند.)
برای تهیهی قهوهی ترک، مقداری از قهوهی آسیاب شده را به همراه آب میگذاریم تا به جوش بیاید. برای تهیه قهوهی ترک، روش دیگری وجود داشته که احتمالا فقط در ایران رواج دارد! در این روش، پودر قهوهی آسیاب شده به همراه شکر (در صورت تمایل)، در قهوه جوش ریخته و روی حرارت قرار میدهیم و آن را به طور کامل مخلوط میکنیم. قبل از رسیدن آب به نقطهی جوش، روی سطح قهوه، اصطلاحا خامه گرفته و باید در این زمان، قهوه را از روی حرارت برداشته و سرو کنیم.
-
قهوهی فرانسه
در تهیهی قهوهی فرانسه، تفاوتی که با قهوهی ترک دارد این است که در زمان آسیاب کردن قهوه، باید قهوه باید به صورت زبرتر آسیاب شود. برای سرو قهوهی فرانسه، نیاز به دستگاه قهوه ساز و یا فرنچ پرس میباشد؛ که در زمان تهیه با استفاده فرنچ پرس، با یک فیلتر توری، عصارهی قهوه در مخزن جمع شده و به اصطلاح لرد آن روی توری باقی میماند.
در تهیهی قهوهی فرانسه، به همین دلیل که باید عصارهی قهوه با آب گرم خارج شود، میزان آسیاب شدن قهوه از اهمیت زیادی برخوردار است؛ قهوه نه باید خیلی زبر آسیاب شده که فقط لرد آن باقی مانده و عصاره رقیقی داشته باشد و نه آنقدر نرم که عصاره بیش از حد غلیظ شود.
-
اسپرسو
از پر استقبالترین روش سرو قهوه، اسپرسو میباشد. در این روش، دانههای قهوه نه باید به نرمی قهوه ترک و نه به زبری قهوهی فرانسه، آسیاب شوند و دقت زیادی در زمان آسیاب کردن باید به خرج داد. قهوهی اسپرسو، پایه و بیس انواع دیگری از نوشیدنیهای محبوب است.
برای تهیه اسپرسو، دستگاه مخصوصی وجود داشته که در آن، آب با فشار زیاد از قهوهی عبور کرده و عصارهی قهوه به طور کامل خارج میشود.
سخن آخر
همانطور که در این مقاله مطرح شد، برای تهیه انواع قهوه، به ویژه انواع رایج در ایران، آسیاب شدن و میزان آن، از اهمیت زیادی برخوردار میباشد. تعدادی شاید ترجیح بدهند که از قهوههای آسیاب شدهی بیرون استفاده کنند؛ اما معمولا این انتخاب کسانی که به صورت حرفهای قهوه را سرو میکنند نمیباشد؛ زیرا که عطر، طعم و مزهی قهوهای که تازه آسیاب شده و بلافاصله بعد از آن دم میشود، قابل مقایسه با نمونههای آماده نیست.
در این مقاله سعی داشتیم که با بررسی روشهای مختلف سرو قهوه و اهمیت آسیاب کردن قهوه، شما را در این زمینه راهنمایی کنیم. از همراهی شما متشکریم.